Çiğ süt destekleme primleri

1 Eylül’de ödenen tarım destekleri kapsamında süt üreticilerine 171 milyon lira aktarıldı. Çiğ süt destekleme primleri için 118 milyon lira, regülasyon amacıyla süt tozuna dönüştürülen sütler için ise 53 milyon lira süt çiftçilerinin hesaplarına yatırıldı.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından yapılan açıklamaya göre çiğ süt desteği için 118 milyon lira, süt regülasyonu için Et ve Süt Kurumu tarafından alınan sütler için 53 milyon lira üreticilerin hesaplarına aktarıldı.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2016 yılında sadece soğutulmuş inek sütüne destekleme yapılacağını, soğuk zincir altında toplanmayan sıcak süte destekleme verilmeyeceğini açıklamıştı. Ayrıca 2016 yılının İlk 9 ayına ait (Ocak-Eylül dönemi) çiğ süt destekleme ödemelerinde, üreticiler için Çiğ Süt Alım Satım Sözleşmesi yapmış olma şartı aranmıyor.

8 ayda 8.9 milyar liralık destek

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, tarımsal destekleme ödemelerine ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi: “2016 yılı tarımsal destekleme ödemeleri kapsamında 02 Eylül 2016 tarihine kadar toplam 297,8 milyon TL’lik ödeme yapılacak. Bu kapsamda çiğ süt desteği için 118 milyon TL, genç çiftçilere proje desteği için 89 milyon TL, kırsal kalkınma için 23 milyon TL, süt regülasyonu için 53 milyon TL, ipek böceği desteği için 4,4 milyon TL, tiftik desteği için 4 milyon TL, sertifikalı tohum kullanım desteği için 2,6 milyon TL, çiftlik muhasebe veri ağı sistemi katılım desteği için 2,5 milyon TL ve hayvan hastalıkları tazminatı için 1,3 milyon TL hibe desteği, 02 Eylül tarihine kadar üreticilerimizin hesaplarına aktarılmış olacak. Bu ödemelerle beraber yılın ilk 8 ayı sonunda çiftçilerimize yaklaşık 8.9 milyar liralık destekleme ödemesi yapılmış olacak. Böylelikle 2016 yılı için üreticilerimize vermeyi planladığımız toplam 11 milyar 644 milyon TL’lik tarımsal desteğin yüzde 76’sını ödemiş olacağız.”

Çiğ süt desteklemeden yararlanma koşulları

24 Haziran’da Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hayvancılık Desteklemeleri Hakkında Uygulama Esasları Tebliğine göre çiğ süt destekleme primi, ulusal düzeyde üst örgütlenmesini tamamlamış yetiştirici/üretici örgütüne üye olan yetiştiricilere veriliyor. Desteklemeden yararlanmak isteyenlerin çiğ sütü, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren süt işleme tesislerine satmaları gerekiyor.

Prim almak için sütün fatura, e-fatura ve/veya müstahsil makbuzu karşılığında kendisi, yetiştirici/ üretici örgütü veya bunların yüzde 50’nin üzerinde paya sahip oldukları ortaklıkları vasıtasıyla satışının yapılması, satılan sütün Süt Kayıt Sistemi (SKS) veri tabanına aylık olarak kaydettirilmesi şart.

Hazırlanan ödeme icmalleri esas alınarak; Bakanlığın belirleyeceği dönemler ve birim fiyatlar üzerinden çiğ süt destekleme primi ödeniyor. Bu yıl çiğ süt destekleme primi (her birine farklı olmak üzere) üç kategoride ele alınıyor:

Soğutulmuş veya gıda mevzuatına uygun olarak pazarlanmış inek sütü,
Üretici örgütleri üzerinden pazarlanan soğutulmuş inek sütü,
Manda, koyun ve keçi sütü.
Çiğ süt desteklemelerinde 2016 yılının ilk 9 ayı için üreticilerde Çiğ Süt Alım Satım Sözleşmesi yapmış olma şartı aranmıyor. Ancak bu dönemden sonrası için sözleşmenin düzenlenerek Süt Kayıt Sistemine kayıt ettirilmesi gerekiyor.

ESK’nın süt tozuna dönüştürdüğü süte de prim veriliyor

Sütünü Et ve Süt Kurumuna satan veya bu kurum ile yapılan sözleşme çerçevesinde süt tozuna çevirten üreticiler de desteklemeden yararlandırılıyor. Sütünü ESK’ya satan veya süt tozuna çevirten üreticilerin desteklemeden yararlanabilmeleri için şu şartlar aranıyor:

Üretici örgütü ile ESK arasında yapılan sözleşme,
Üretici örgütü tarafından sözleşme kapsamında kesilen müstahsil makbuzu,
Üretici örgütünün süt tozu üretimi için anlaştığı, işletme onay belgesine sahip süt işleme tesisi ile yapmış olduğu sözleşme ve çiğ sütün süt tozuna çevrilmesine ilişkin fatura,
Üretici örgütünün sözleşme kapsamında ESK’ya sattığı süt tozu faturası.
2016 yılında uygulanacak hayvancılık desteklerine ilişkin uygulama tebliği 24 Haziran 2016’da Resmi Gazetede yayınlanmıştı. Çiğ süt destekleme priminin ne kadar olacağına son yıllarda tebliğde yer verilmiyor. Çiğ süt destekleme primini Bakanlık dönemler halinde açıklıyor.

2016 yılı hayvancılık desteklemeleri kapsamında açıklanan (Ocak-Şubat-Mart dönemi) süt destekleme birim fiyatları şöyle:

Koyun, keçi ve manda sütü destekleme primi 20 Kuruş/litre,

Soğutulmuş veya gıda mevzuatına uygun olarak pazarlanan çiğ inek sütü destekleme primi 5 Kuruş/litre,

Üretici örgütleri üzerinden pazarlanan çiğ inek sütü destekleme primi 6 Kuruş/litre.

HayKoop Balıkesir Bölge Birliği üyesi kooperatifler ve üreticileri 4 aydır süt paralarını alamadıkları için Yörsan fabrikası önünde Cuma günü süt dökme eylemi yapacaklardı. Süt paralarını alamadıkları için eylem yapacak olan üreticiler ile Yörsan arasında uzlaşma sağlandı. Yörsan bu hafta üreticilere 22 milyon lira ödeyecek.

Haykoop Bölge Birliği Başkanı Faruk Özen Süt Dünyası Dergisine yaptığı açıklamada, Yörsan ile uzlaşma sağlandığı için eylem yapmaktan vazgeçtiklerini söyledi. Varılan anlaşmaya göre Yörsan, bir hafta içerisinde (1 -8 Eylül tarihleri arasında) günlük dilimler halinde 22 milyon lirayı üreticinin hesaplarına yatıracak.

“Artık dayanacak gücümüz ve sabrımız kalmadı, bıçak kemiği kesti” diye konuşan Haykoop Balıkesir Bölge Birliği Başkanı Faruk Özen, süt paralarını ödemesi için Yörsan’a 1 Eylül’e kadar süre verdiklerini açıklamıştı. Özen, taleplerinin karşılanmaması halinde 2 Eylül Cuma günü Yörsan’ın Susurluk’taki fabrikasının önünde basın açıklaması ve süt dökme eylemi yapacaklarını duyurmuştu. Ödeme yine yapılmazsa 6 Eylül Salı günü de noter kanalıyla ihtar çekip alacaklarının takibi için yasal süreci başlatacaklarını bildirmişti.

Başkan Faruk Özen’in Yörsan önünde süt dökme eylemi yapacaklarını açıklamasının ardından Yörsan yönetiminden bir heyet Haykoop Balıkesir Bölge Birliğini ziyaret etti. Yörsan heyeti, ürünlerini marketlere çok uzun vadelerle sattıklarını, batan birkaç markette alacaklarının kaldığını, bu nedenle finansal sorunlar yaşadıklarını dile getirdiler. Piyasalarda yaşanan sıkıntılardan dolayı ödeme yapamadıklarını açıklayan heyet, ancak bunların hiçbirinin çiftçinin parasını ödeyememenin mazereti olamayacağını, üreticilerin taleplerinde haklı olduğunu, üreticinin parasının ödenmemesinin kabul edilecek bir davranış olmadığını ifade ettiler.

Yapılan görüşmeler sonufaruk_ozen_haykoopcunda Yörsan heyeti ile Haykoop Balıkesir Birliği arasında anlaşmaya varıldı. Birlik Başkanı Faruk Özen varılan uzlaşmayı Süt Dünyası Genel Yayın Yönetmeni İbrahim Gümüş’e şöyle anlattı: “İçeride olan 3 aylık süt paramızın bayram öncesinde hesaplarımıza yatırılmasını istemiştik. 1 Eylül itibariyle bir aylık süt parasının tamamını ödediler. Önümüzdeki hafta Perşembe günü (8 Eylül’de) bir aylık süt paramızı daha ödeme sözü verdiler. Biz bayram öncesinde üç aylık alacağımızı istemiştik, pazarlık sonucunda iki aya razı olduk. Vardığımız uzlaşma sonucunda kalan bir aylık alacağımızı da bayram sonunda (19-20 Eylül tarihlerine) alacağız.”

Çözümden tüm çiftçilerin yararlanmasını istedik

Bayram öncesinde iki aylık ödemeye niçin razı olduklarını Başkan Özen şu sözlerle açıkladı: “Diğer üreticilere de ödeme yapabilmek için Yörsan bizden özveride bulunmamızı istedi. Diğer üreticilere de süt paralarının ödenecek olması nedeniyle bu özveride bulunduk. Bu piyasadaki tüm süt üreticilerinin sorumluluğunu hissederek, bayram öncesi diğer üreticilere de ödeme yapılsın diye bir aylık alacağımızın bayram sonrasına ertelenmesini kabul ettik. Sadece kendi üyelerimizin değil tüm üreticinin sorununun çözümü adına bu fedakarlığı yaptık. Çünkü sadece kendi üyelerimiz değil Yörsan’a süt veren tüm çiftçiler parasını alamadığı için mağduriyet yaşıyor. Bu çözümden tüm çiftçilerimizin yararlanmasını istedik.”

Varılan uzlaşma doğrultusunda Yörsan bir hafta içerisinde (1 -8 Eylül tarihleri arasında) günlük dilimler halinde üreticinin hesaplarına 22 milyon lirayı yatırmayı kabul etti. Ödemenin ilk dilimi 1 Eylül Cuma günü yapıldı. 8 Eylül Perşembe günü akşamına kadar üreticilerin hesaplarına 22 milyon lira aktarmış olacak.

Yörsan ile vardıkları uzlaşmayı Süt Dünyası’na değerlendiren Birlik Başkanı Özen şunları söyledi: “Biz süt verdiğimiz Yörsan’a düşman değiliz, onlarla paydaşız. Bu tür olumsuzluklar nedeniyle çok köklü bir firma olan Yörsan’ın prestiji ve marka değeri de zarar görüyor. Balıkesir Haykoop olarak Yörsan’a daha önce günde 150 ton süt veriyorduk. Ödemelerde aksama olunca 150 ton sütün yarısını başka firmalara kaydırdık. Şu anda günlük 75 ton süt veriyoruz. Günde 650 ton süt işleyen Yörsan’a biz 75 ton süt veriyoruz, 575 ton sütü de diğer birlikler çatısı altında örgütlenmiş üreticiler veriyor.”

Verilen sözler tutulmazsa tüm çiftçiler ayaklanacak

Yaptıkları çıkışa cevap aldıkları için üreticinin memnun olduğunu dile getiren Özen, yaptıkları görüşmede Yörsan yönetimine de şu mesajı verdiklerini kaydetti. “Yörsan’ın Abraaj Grubuna devrinden beri 2 yıldır aynı sözleri duymaktan bıktık. Yörsan’a eski günlerin hatırına bağlılık gösteren köylerimiz ve çiftçimiz de var. Ancak bu şekilde devam edemeyiz. Eylül’ü böyle atlattıktan sonra Ekim ayında yine eski düzen devam edecekse, bize yine süt dökmeye geliyoruz dedirtmeyin. Biz bunu yapmaktan hoşlanmıyoruz. Ödemelerin bir program dahilinde yapılmasını istiyoruz. Çiftçinin alacağı parayı daha fazla ötelemeye hakkınız yok. Eğer böyle devam ederse size süt veren tüm üretici örgütleri ve çiftçilerin ayaklanacaktır.” Özen, bu mesajına karşılık Yörsan heyetinin, Ekim ayı ve daha sonrasında bu tür aksamalara mahal bırakmamaya gayret edeceklerine dair söz verdiklerini bildirdi.

Sosyal medyada kampanyalar başlatarak firmalarla üretici örgütlerini birbirine düşürmek isteyenlerin olduğuna dikkat çeken Faruk Özen, bu tür davranışları tasvip etmediklerini ve dikkate almadıklarını söyledi. Özen, Süt Dünyası aracılığıyla süt sektörünün tüm paydaşlarına şöyle seslendi:

“Bizler süt üreten çiftçinin bekası, hayatı için ülkenin içinde olduğu genel duruma bakarak böyle bir çıkışla bir sorumluluk aldık. Bu sorumluluğu hem süt firmalarının, hem üreticilerin hem de üretici örgütlerinin alması gerekiyor. Herkes sorumluluğunu yerine getirsin, kimse bu konuyla ilgili kişisel şovlara kalkışmasın. Herkesi mensubu olduğu bu camiaya, çiftçilerimize ve geleceğimize sahip çıkmaya çağırıyorum. Bizim için çiftçimizin aldığı sütü alıp işleyen her firma önemlidir. Ancak firmaların da çiftçiyi kaderine razı olan ve kendilerinin koyduğu kurallara uyan bir topluluk olarak görmemelerini tavsiye ediyorum. Tüm Türkiye’de firmaların konuya bu anlayışla yaklaşmalarında yarar var. Üretici de süt firması da paydaş olmanın getirdiği sorumlulukla hareket etmeli. Biz şu anda böyle bir sorumlulukla hareket ederek çözümün bir parçası olmayı tercih ettik. Doğru bir karar aldığımızı düşünüyoruz, takdir üreticilerindir. Herkesi de bu süreçte sağduyulu davranmaya davet ediyorum.”

Ekim ayında Bakan Çelik ile görüşeceğiz

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Bakan Faruk Çelik ile Ekim ayında bir görüşme yapacaklarını da hatırlatan Özen, “Genel Başkanımız Ahmet Ertürk, İzmir Haykoop Başkanı Mahmut Eskiyörük ve ben üçümüz Ekim ayı ortasına kadar Bakan Çelik ile bir araya gelerek sütün kış şartlarını ve sektördeki son durumu değerlendireceğiz. Şu anda süt talep edilmiyor. Şu anda süt talebi yoksa Aralık, Ocak ve Şubat aylarında üreticiyi çok sıkıntılı bir dönem bekliyor demektir. Bunun önceden tedbirini almak lazım” diye konuştu.